Το Γεφύρι της Επικοινωνίας μας - Σύλλογος των εν Θεσσαλονίκη Γρεβενιωτών

100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

Νέα ιστορικά στοιχεία έρχονται στη δημοσιότητα για τη δράση του.

Ανέκδοτες φωτογραφίες του και υλικό για τον Αιμιλιανό, από τον Αλέξανδρο Τζιόλα.

Το 2011 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την δολοφονία του Μητροπολίτη Αιμιλιανού Γρεβενών. Για το λόγο αυτό το 2011 ονομάσθηκε έτος Αιμιλιανού.

Τιμώντας τη ζωή και το έργο του Εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Γρεβενών Αιμιλιανού διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη έκθεση με Ιστορικό και Φωτογραφικό υλικό για τη ζωή και τη δράση του. Η έκθεση με κεντρικό τίτλο «100 Χρόνια Εθνικοί Αγώνες» υποστηρίχθηκε από το περιοδικό «Δίαυλος» και την Φιλόπτωχο Αδελφότητα Ανδρών Θεσσαλονίκης (ΦΑΑΘ), με τη συμμετοχή του Δήμου Θεσσαλονίκης και του Δήμου Γρεβενών. Ουσιαστικά με την έκθεση αυτή άνοιξαν και οι εκδηλώσεις εορτασμού των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τους Τούρκους το 1912, αφού ήταν η πρώτη εκδήλωση που έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη. Την έκθεση οργάνωσε ο Αλέξανδρος Τζιόλας, ο οποίος εξέθεσε από το αρχείο του, ένα μεγάλο αριθμό ανέκδοτου ιστορικού και φωτογραφικού υλικού των Αφων Μανάκια με θέματα από τα Ιωάννινα, τα Γρεβενά, την Πίνδο, τους Μακεδονομάχους, το Μοναστήρι και την ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Ακόμη, προβλήθηκαν για πρώτη φορά φωτογραφίες των Αφών Μανάκια οι οποίοι φωτογράφησαν και τον Αιμιλιανό σε διάφορες στιγμές της δράσης του. Ήδη από τις αρχές του 2012, η έκθεση μεταφέρθηκε και εκτίθεται στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Γρεβενών.

Ο Αλέξανδρος Τζιόλας εργαζόμενος επι χρόνια πάνω στο ανέκδοτο και αδημοσίευτο ακόμη υλικό των Αβδελιωτών Αφών Μανάκια έφερε για πρώτη φορά μετά από 100 στη δημοσιότητα σημαντικά στοιχεία από την δράση του Αιμιλιανού Γρεβενών, όπου κυρίαρχο ρόλο παίζει η ηγετική και μαχητική φυσιογνωμία του, που μέχρι σήμερα παρέμεινε στην αφάνεια ή/και δεν έτυχε να έχει στο παρελθόν την αντίστοιχη μεγάλη δημοσιότητα που του αξίζει. Στις περισσότερες αναγνώρισε μετά από 100 χρόνια για πρώτη φορά το πρόσωπο του Αιμιλιανού. Επίσης για πρώτη τώρα αναγνωρίζονται οι φωτογράφοι αυτών, που είναι οι Αφοί Μανάκια, αποδεικνύοντας τη μεγάλη συμβολή τους στην ιστορική τεκμηρίωση των μεγάλων αυτών γεγονότων.

Είναι γεγονός ότι η σφαγή του Μητροπολίτη Αιμιλιανού τον Οκτώβριο του 1911 προετοίμασε το έθνος για τον μεγάλο αγώνα για την Εθνική Ανεξαρτησία και την Απελευθέρωση ακριβώς ένα χρόνο αργότερα τον Οκτώβριο του 2012. Στο Μοναστήρι ως Επίσκοπος Πέτρας ο Αιμιλιανός είχε συνεχή και αξιόλογη εθνική και θρησκευτική δράση. Παρατίθενται φωτογραφίες που αποδεικνύουν αυτή ακριβώς την παρουσία του στα συγκλονιστικά γεγονότα της εποχής όπως επίσης και ιστορικό υλικό σύμφωνα με το οποίο ο Αιμιλιανός ήταν παρών σε όλες τις δοκιμασίες του ελληνικού στοιχείου από τις διώξεις των Τούρκων και των Βουλγάρων.

Στη φωτογραφία φαίνεται εμφανίζεται ο Αιμιλιανός να ηγείται καβάλα σε άλογο της εισόδου των αντάρτικων ελληνικών σωμάτων στο Μοναστήρι κατά την επανάσταση των Νεότουρκων μαζί με τους Κρήτες οπλαρχηγούς Μακρή, Βολάνη, Κοραβίτη και τους Μακεδόνες Τσίτσο, Παύλο, Σίμο και Στέφο.

Ο Αλέξανδρος Τζιόλας επαληθεύει το παραπάνω γεγονός από εκτενή ανταπόκριση του Νικολάου Γεωργιάδη («Πυγμαλίων») δημοσιογράφου της εφημερίδας «Αλήθεια» της Θεσσαλονίκης την 15^η μέχρι την 31^η Ιουλίου 1908 από το Μοναστήρι από απ’ όπου μεταδίδει :

«Προπορεύονται οι Κρητικοί Μακρής, Βολάνης, Κοραβίτης και οι Ελ­ληνομακεδόνες Τσίτσος, Παύλος, Σίμος και Στέφος. Το λάβαρον της ελευθε­ρίας, μία νύμφη, είς ζωγραφιστός εθνικός άγγελος καμαρωτά-καμαρωτά υψώ­νεται επί τιμητικού ανθοστολίστου άρματος και με μία γλαυκή ματιά και με μία κρυφή ελπίδα τους χαιρετά, τους μειδιά και με το χιονάτο δεξί ολόλευκο της χέρι ένα στεφάνι της ελιάς στ' ανδρεία στέλλει παλληκάρια. Χαιρετά τους αρχηγούς, χαιρετά τους οπλαρχηγούς μαζύ και τους οπλίτας. Όλους τους στε­φανώνει.

Αντιχαιρετούν γλυκά-γλυκά της μάχης τ' ανδρεία λεοντάρια.

        Ιππεύει τότε της Πέτρας ο Επίσκοπος.

Με την χείρα του την δεξιάν, ήτις την στιγμήν εκείνην, την ιεράν, αντιπροσώπευε τα τίμια των Γερμανών και Γρηγορίων δεξιά χέρια, ευλογεί το δεδοξασμένον έργον των αρματολών και χαιρετίζει εν μέσω γενικής συγκινήσεως την κάθοδον των ελληνομακεδονικών σωμάτων».

Ήταν η εποχή όταν μετά την ανακήρυξη του Συντάγματος των Νεοτούρκων που έγινε μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα το οποίο ξεκίνησε στο Μοναστήρι και έλαβε κυρίως χώρα στη Θεσσαλονίκη όπου και μεταφέρθηκαν, αμέσως σιδηροδρομικά, ολόκληρα τα επαναστατημένα στρατεύματα με επικεφαλής τον Ενβέρ μπέη και τον Νιάζι μπέη. Υπήρχε διάχυτη η ψευδαίσθηση της «επερχόμενης ελευθερίας και ισότητας των Βαλκανικών λαών» η οποία ουσιαστικά ενταφιάστηκε οριστικά με την δολοφονία του Αιμιλιανού στα Γρεβενά το 1911. Ήταν η αρχή των νέων αγώνων για την απελευθέρωση της πατρίδας.

  

(η φωτογραφία αυτή είναι μεγέθυνση τμήματος από την προηγούμενη όπου στο κέντρο αναγνωρίζεται για πρώτη φορά ο Αιμιλιανός) (Αρχείο: Αλέξανδρου Τζιόλα).

Στις παραπάνω φωτογραφίες εμφανίζεται ο Αιμιλιανός σε διαδήλωση του ελληνικού στοιχείου επικεφαλής ομάδας κληρικών και την μεθεπόμενη να συμμετέχει σε εορταστική παρέλαση με αφορμή την καθιέρωση του νέου Συντάγματος στο Μοναστήρι.

 

«ΤΙ ΝΑ ΦΟΒΗΘΩ;»

Σε μία επιστολή του, από το σύνολο των επιστολών που παρατίθενται στην έκθεση, ο Αιμιλιανός έγραφε : «Η κατάστασις τέλος εδώ είναι ανυπόφορος. …Εις την Κρανιάν είς Ρουμάνος μας ήρπασεν το σχολείον μας και οι μαθηταί οι ημέτεροι είνε εις το ύπαιθρον… Το Κομιτάτον και αι αδικίαι και αι αυθαιρεσίαι χορεύουν.» επισημαίνει ο Αιμιλιανός σε επιστολή του, ενώ παρακάτω καταγράφει την απαγόρευση να περιοδεύσει «…Αμφιβάλλω δε εάν και τώρα θα μοι επιτρέψουν περιοδείαν». Μαρτυρία που έχει δημοσιευθεί το 1911 από τον Θ. Παναγιωτόπουλο εκ Θεσσαλονίκης που συνομίλησε μαζί του μέσα στην Ιερά Μητρόπολη Γρεβενών αναφέρει : «…μεταξύ των άλλων του ελέγομεν : - Δεν φοβείσαι Δεσπότη μου τον μέχρι Σαμαρίνης δρόμον; Τουρκορουμανικαί γαρ συμμορίαι ελυμαίνοντο την περιφέρειαν ταύτην. – Τι να φοβηθώ, λέγει, τον θάνατον; Πικρόν πράγμα το ποτήριον αυτού, γλυκύς όμως και ένδοξος ο θάνατος εις τον προσπαθούντα να αφήσει ίχνη της διαβάσεώς του, εργάζεται εθνωφελώς και τέλος πίπτει επί του πεδίου της τιμής.»

Την 1 Οκτωβρίου επήλθε το μοιραίο. Η πλήρης εξιστόρηση του γεγονότος της δολοφονίας αναφέρεται στο Μακεδονικό Ημερολόγιο που εκδόθηκε στην Αθήνα εκείνη την εποχή και αναφέρει μεταξύ των άλλων : «… Το Σάββατον 1^ην τρέχοντος, περί την 9^ην π.μ. τουρκιστί εξεκίνησεν εκ του χωρίου Σινιχόβου δια να μεταβή εις Γριντάδες, οπόθεν μάλιστα, ειδοποιηθέντες πρότερον οι κάτοικοι και εξελθόντες εις προυπάντησιν, τον είδον κατερχόμενον τον απέναντι κατήφορον. Εις το τέλος του κατηφόρου τούτου ευρίσκεται λάκκος, αρκετά επίφοβος και λόγω του πυκνού δάσους του και ιδία, διότι συνορεύει με το περίφημον τουρκοχώριον Πηγαδίτσα είναι μάλιστα εκεί ακριβώς και μία καλύβη Πηγαδιτσιώτικη, οπόθεν είναι ηναγκασμένος να διέλθη τις πλησιέστατα. Εκεί λοιπόν εγένετο η σύλληψις εξ ενέδρας του τε μακαρίτου και των συν αυτώ και η μεταφορά αυτών εις ημισείας περίπου ώρας απόστασιν δια μέσου του ρεύματος του χειμάρρου, ίνα περίπου απολεσθώσι τα ίχνη των. Εκεί τους εκράτησαν μέχρι της μιάς ώρας και ημίσειας της εσπέρας, ότε πλέον και τους εφόνευσαν, καθόσον υπάρχουν οι ακούσαντες τους πυροβολισμούς κατ΄εκείνην περίπου την ώραν.»

 

Η σωρός του Μητροπολίτη Αιμιλιανού εξέρχεται του Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου στο Βαρόσι Γρεβενών. Η φωτογραφία τραβήχτηκε από τον Γιάννη Μανάκια ο οποίος επιμελήθηκε ο ίδιος την φωτογραφική σκηνοθεσία της τοποθετώντας το πλήθος σε διάταξη που ο ίδιος επιθυμούσε. Αποτυπώνει εξαιρετικά την οδύνη, τον φόβο και την ιερότητα της στιγμής. (Αρχείο : Αλέξανδρου Τζιόλα).

Τα Γρεβενά το 1905 σε πανοραμική φωτογραφία των Αφων Μανάκια. H φωτογραφία δόθηκε σε πρώτη παγκόσμια προβολή με την ευκαιρία της έκθεσης για τον Αιμιλιανό Γρεβενών και την συμπλήρωση 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης. (Αρχείο - Copyright : Αλέξανδρου Τζιόλα).